29 Νοεμβρίου 2022
Έντιμε Υπουργέ Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, αγαπητοί συνδιοργανωτές αυτής της εκδήλωσης, αγαπητοί προσκεκλημένοι. Σας καλωσορίζω ξανά στην Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου για την τελετή απονομής των καθιερωμένων βραβείων για πράσινες δημόσιες συμβάσεις, μετά από 3 χρόνια διακοπής εξαιτίας της πανδημίας. Με ιδιαίτερη χαρά και εκτίμηση καλωσορίζω τους εκπροσώπους φορέων, οργανισμών και επιχειρήσεων που βραβεύονται σήμερα για την εφαρμογή πράσινων συμβάσεων, ή για τη συμβολή τους στη μείωση της σπατάλης τροφίμων στα πλαίσια του έργου LIFE FOODPRINT.
H Κύπρος και οι πλείστες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν υιοθετήσει εθνικά σχέδια για προώθηση των πράσινων δημόσιων συμβάσεων, δηλαδή συμβάσεων, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν περιβαλλοντικά κριτήρια προκειμένου ο δημόσιος τομέας να επιλέγει αγαθά, υπηρεσίες και έργα με λιγότερο αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία.
Εφαρμόζοντας πράσινες συμβάσεις, ο δημόσιος τομέας στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν δίνει απλώς το καλό παράδειγμα - όπως οφείλει να κάνει - αλλά συμβάλλει ουσιαστικά στη μετάβαση σε βιώσιμη οικονομία, καθώς είναι σημαντικότατος αγοραστής-καταναλωτής, με ποσοστό γύρω στο 14% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης[1]. Έτσι, οι πράσινες δημόσιες συμβάσεις δίνουν πραγματικά κίνητρα και ευκαιρίες για παραγωγή νέων προϊόντων και υπηρεσιών, φιλικών στο περιβάλλον και ενεργειακά πιο αποδοτικών - κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό σήμερα μπροστά στην παγκόσμια ενεργειακή κρίση καθώς και την εντεινόμενη κλιματική κρίση.
Επιπλέον, με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει σήμερα και επισιτιστική κρίση. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (Οκτώβριος 2022),[2] έντονη τροφική ανασφάλεια επηρεάζει 345 εκατομμύρια ανθρώπους. Για υποστήριξη των χωρών που επηρεάζονται περισσότερο, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο παρουσίασε τον περασμένο μήνα ένα νέο πρόγραμμα έκτακτης χρηματοδότησης. Το («food shock window»). Μπροστά σε αυτήν την εξέλιξη, φαίνεται ακόμα πιο αδικαιολόγητη η σπατάλη τροφίμων στην Κύπρο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση: γύρω στα 127 κιλά ανά κάτοικο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τα πρώτα επίσημα στοιχεία για σπατάλη τροφίμων που δημοσίευσε στις 25 Οκτωβρίου η Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.[3]
Σε παγκόσμιο επίπεδο, περίπου 31% των τροφίμων χάνεται ή σπαταλείται, σύμφωνα με υπολογισμούς των Ηνωμένων Εθνών (2021).[4] Όπως επισημαίνεται στο ενημερωτικό φυλλάδιο του έργου LIFE FOODPRINT,[5] αυτή η σπατάλη συνεπάγεται και αυξημένες εκπομπές ριπών. Τα Ηνωμένα Έθνη (2021) υπολογίζουν ότι η σπατάλη τροφίμων είναι υπεύθυνη για 8-10% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Δηλαδή, ο περιορισμός της σπατάλης τροφίμων, εκτός από τα προφανή οφέλη, βοηθά ουσιαστικά και στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για το ‘παράθυρο ευκαιρίας΄ που κλείνει (Οκτώβριος 2022)[6], για να επιτευχθεί ο στόχος της συμφωνίας του Παρισιού για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5 °C, θα πρέπει οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου να μειωθούν κατά 45% μέχρι το 2030, ενώ οι σημερινές πολιτικές οδηγούν σε μια καταστροφική αύξηση θερμοκρασίας κατά 2,8°C.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και οι υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες στη ζώνη του ευρώ (συνολικά το Ευρωσύστημα) δεν θα μπορούσαν να είναι αμέτοχες στην προσπάθεια αποφυγής αυτής της υπαρξιακής απειλής, παρόλο που πρωταρχική ευθύνη έχουν οι κυβερνήσεις. Η ευθύνη των κεντρικών τραπεζών δεν περιορίζεται βέβαια στη βελτίωση του δικού τους περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Στα πλαίσια της αποστολής τους για διατήρηση της σταθερότητας των τιμών, την εποπτεία των τραπεζών και διασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας, οι κεντρικές τράπεζες είναι πλέον υποχρεωμένες, να ασχοληθούν με την κλιματική κρίση, αφού αυτή επηρεάζει την οικονομία, τον πληθωρισμό και το χρηματοοικονομικό σύστημα.
Για παράδειγμα, το Ευρωσύστημα υλοποιεί σχέδιο δράσης για ενσωμάτωση παραμέτρων σχετικών με την κλιματική αλλαγή στη νομισματική του πολιτική. Ως εποπτική αρχή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα συστηματικά καθοδηγεί τις σημαντικές τράπεζες της κάθε χώρας της Ευρωζώνης στην αντιμετώπιση των κλιματικών κινδύνων και στην πράσινη μετάβαση. Με τον ίδιο τρόπο, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου καθοδηγεί τις τράπεζες που εποπτεύει η ίδια.
Σε διεθνές επίπεδο, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου συμμετέχει από τον Μάρτιο του 2020 στο δίκτυο κεντρικών τραπεζών και εποπτών για ένα πράσινο χρηματοοικονομικό σύστημα (Network for Greening the Financial System), που έχει σκοπό να συμβάλει στη μετάβαση σε βιώσιμη οικονομία και αριθμεί σήμερα περισσότερα από 120 μέλη.[7]
Εκ μέρους της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, σας ευχαριστώ για την παρουσία σας σε αυτή την εκδήλωση, όχι μόνο ως υποστηρικτής της εκδήλωσης, αλλά ως συνοδοιπόρος στην επείγουσα μετάβαση σε μια βιώσιμη οικονομία. Θερμά συγχαρητήρια σε όσους θα βραβευθούν σε λίγο για τη συνεισφορά τους σε αυτή την πορεία.
[1] https://ec.europa.eu/environment/gpp/what_en.htm
[2] https://www.imf.org/en/News/Articles/2022/10/06/sp-2022-annual-meetings-curtain-raiser: “We need to step up our efforts to counter acute food insecurity - which is now affecting a staggering number of people: 345 million.”
[3] Eurostat (25-10-2022), Food waste: 127 kg per inhabitant in the EU in 2020. https://ec.europa.eu/eurostat/en/web/products-eurostat-news/-/ddn-20220925-2
[4] https://www.unep.org/resources/report/unep-food-waste-index-report-2021 (4 March 2021)
[5] https://www.foodprintcy.eu/
[6] United Nations Environment Programme (2022). Emissions Gap Report 2022: The Closing Window — Climate crisis calls for rapid transformation of societies. Nairobi. https://www.unep.org/emissions-gap-report-2022